Nöropsikolojik Değerlendirme

Nöropsikolojik değerlendirme nedir?
Nöropsikolojik değerlendirme nöroloji ve psikiyatri alanlarında tanıda yardımcı, kişinin zihinsel durumunu ve bilişsel fonksiyonlarını ölçen ve değerlendiren bir muayene yöntemidir. Kapsamlı bir nöropsikolojik değerlendirme dil, bellek, dikkat, yönetici ve yürütücü işlevler ve görsel-uzamsal işlevler konusunda uygulayıcıya bilgi verir.

Nöropsikolojik değerlendirme nasıl uygulanır?
Nöropsikolojik değerlendirme klinik nöropsikolog tarafından, hastane ya da klinik ortamında uygulanır. Uygulama genelde bir dizi testten ve uzman ile yapılan görüşmeden oluşur. Kapsamlı bir değerlendirme 2-3 saat kadar sürebilirken, ihtiyaca yönelik daha kısa değerlendirmeler de yapılabilir.

Nöropsikolojik değerlendirme hangi durumlarda uygulanır?
Özellikle ayırıcı tanı için önemlidir. Örneğin bir unutkanlık probleminin nörolojik bir problemden mi yoksa psikiyatrik bir problemin yansıması olarak mı ortaya çıktığını ayırt etmek için kullanılabilir. Nöropsikolojik değerlendirme ile hastanın güçlü ve zayıf yanlarının tespit edilmesi ve böylece kişiye özgü bir rehabilitasyon veya tedavi planı uygulanması sağlanır. Eğer hali hazırda bir tedavi uygulanmışsa öncesinde ve sonrasında yapılan iki ayrı değerlendirme tedavinin nasıl farklar yarattığını ortaya koyabilir. Bunun dışında takip edilmesi gereken ya da ilerleyici bir durum söz konusuysa da bilişsel işlevlerin zaman içerisindeki değişimi nöropsikolojik değerlendirme ile takip edilir.
Bu klinik durumlar haricinde nöropsikolojik değerlendirme araştırma amacı ile de uygulanabilir. Örneğin bir tedavinin etkili olup olmadığının araştırılması sürecinde kullanılabilir. Bunun yanı sıra daha nadir olarak bir kişinin şiddet ya da suç davranışına sebep olabilecek bilişsel işlev problemlerinin olup olmadığı tespit edilirken adli nöropsikoloji alanında da uygulanılabilir.

Nöropsikolojik değerlendirmeyi kimler uygulayabilir?
Nöropsikolojik değerlendirmeyi uygulayan kişinin klinik nöropsikolog, bilişsel nöropsikolog ya da nöropsikolog olması en idealidir çünkü bu kişiler nöropsikoloji, sinirbilim ve bilişsel psikoloji literatürüne hakimdir. Teorik bilginin yanı sıra bu uzmanların uygulama ve raporlama konusunda yetkinlik kazanacağı bir eğitim sürecinden geçmiş olması gerekmektedir. Nöropsikolojik değerlendirme yapılması gereken bir durumda değerlendirme yapacak kişinin yetkinliğini sorgulamak, sertifikasını veya diplomasını görmeyi talep etmek hastanın en temel haklarından biridir.

Nöropsikolojik değerlendirme test sonuçlarından mı ibarettir?
Kesinlikle hayır. Nöropsikolojik değerlendirmenin deneyimli ve bilgili bir uzman tarafından yapılması tam da bu sebepten çok önemlidir. Test sonuçları değerlendirmenin sadece bir parçasını oluşturur. İnsan beyni bir test sonucu ile değerlendirilemeyecek kadar karmaşık ve zor bir yapıdır. Nöropsikolojik değerlendirme uzmanın yaptığı görüşmeleri ve gözlemlerini, hastanın kendi ağzından şikayetini, hastanın çevresindeki kişilerin (genelde bu kişiler ailesi, eşi ya da bakımverenleri olabilir) gözlem ve değerlendirmesini ve objektif test sonuçlarını içerir. Tüm bunlar çevresel etkenler de göz önünde bulundurularak değerlendirilir ve bunun sonucunda bir rapor yazılır.

Nöropsikolog değerlendirme sonucunda bir tanı koyar mı?
Kesinlikle hayır. Ülkemizde tanı koymak hekimin görevidir. Değerlendirme sonucunda yazılan rapor alanında uzman bir tıp doktoru tarafından (kuvvetle muhtemel bir nörolog ya da bir psikiyatrist) kendi muayenesi ve yaptığı tetkiklerle birlikte tekrardan değerlendirilir ve bu şekilde bir tanıya varılır. Nöropsikolojik değerlendirme tanıya yardımcı bir uygulamadır, tek başına tanı koymak için kullanılmaz.

Günlük hayat işlevselliğini etkileyen unutkanlık, dikkat eksikliği problemleri, yer yön bulmada problemler, planlama, organizasyon ve soyutlama becerilerinde problemler ve bunlara eşlik eden davranış problemleri gibi sorunlar ile karşılaşıldığında nöropsikolojik değerlendirme sürecine başvurularak nörolog hekim tarafından daha sağlıklı bir tanı konulması sağlanabilir. Süreç hakkında daha ayrıntılı bilgi ve randevu için iletişim bölümünden bana ulaşabilirsiniz.