Bilişsel Rehabilitasyon

Bilişsel rehabilitasyon nedir?
Dil, bellek, dikkat, görsel ve mekânsal işlevler ya da yönetici ve yürütücü işlevler gibi bilişsel alanlarda çeşitli bozulmalar görüldüğünde bir restorasyon yöntemi olarak bilişsel rehabilitasyon uygulamaları kullanılır. Bu bozulmalarda genelde MS, inme, beyin travması, demans gibi nörolojik hastalıklar ve şizofreni, depresyon, anksiyete gibi psikiyatrik hastalıklar etkilidir. Bu gibi rahatsızlıkların sonucunda kişilerin yoğunlukla bağımsız yaşama, kendi ulaşımını sağlama, sosyal hayatına işlevsel bir biçimde devam etme, ev işleri ve bütçesini idame ettirme gibi yetilerinde de bozulmalar görülür. İşte bu noktada bilişsel rehabilitasyon bozulan bilişsel işlevlerin restore edilmesi, yeniden öğrenilmesi ya da telafi edilmesi için hastalara yardımcı olur. Yani amaç hastalığı tedavi etmek ve belirtileri tamamen ortadan kaldırmak değil, hastalığın günlük hayat işlevselliğinde yarattığı tahribatı en aza indirgemektir.

Rehabilitasyon ve tedavi arasındaki fark nedir?
Rehabilitasyon tedavi ile iyileştirmeye yönelik olmaları açısından benzerlik gösterse de aslında ikisi farklı kavramlardır. Örneğin bakteriyel bir enfeksiyonunuz olsaydı doktorunuz size antibiyotik verirdi ve büyük olasılıkla onu kullandığınızda enfeksiyondan tamamen kurtulurdunuz. Bilişsel rehabilitasyon uzmanları ve klinik nöropsikologların ilgilendiği hastalıklar ise genelde birden fazla fonksiyonda, uzun vadeli bozulmalar yaratan ve ilaç ya da ameliyat gibi bir yöntem ile yüzde yüz tedavisinin mümkün olmadığı hastalıklardır. Bu sebeple hastanın ve onunla çalışacak olan profesyonellerin birlikte belirlediği bir hedefe ulaşabilmek adına bir bilişsel rehabilitasyon sürecine gidilmesi mantıklı bir seçenektir. Bilişsel rehabilitasyon tedaviden farklı olarak iki yönlü bir süreçtir, doktorun ilaç yazması gibi hastanın nispeten pasif kaldığı bir süreç değildir, daha interaktiftir.

Bilişsel rehabilitasyon hakkında bazı önemli noktalar:
– Bilişsel rehabilitasyonu uygulayan profesyonel uyguladığı alanda eğitim almış ve yetkin olmalıdır.
– Uygulanan bilişsel rehabilitasyon programı etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmış bir program olmalıdır.
– Bilişsel rehabilitasyon kişiye özgü, bireysel olarak hazırlanmalıdır. Bunun için kişi öncesinde kapsamlı bir nöropsikolojik değerlendirmeden geçmeli, bilişsel olarak güçlü ve zayıf olduğu alanlar tanımlanarak hangi alanlarda rehabilitasyona ihtiyaç duyulduğu belirlenmelidir.
– Bilişsel rehabilitasyon bir takım çalışması ile uygulanır. Hasta, hastanın yakınları, nöropsikolog, bilişsel rehabilitasyon uzmanı, nörolog ya da psikiyatrist hekim süreci birlikte takip etmelidir.
– Bilişsel rehabilitasyon hedefini belirledikten sonra süreç ancak hastanın düzenli katılımı ve gayreti ile sağlıklı yürütülebilir. Uygulayıcının tek taraflı gayreti ile ilerleme sağlanması çok zor, hatta imkansızdır. Bu sebeple hastanın motivasyonu, isteği ve gayreti önem arz eder.
– Bilişsel rehabilitasyon çoğunlukla tedaviden farklı olarak hastanın fonksiyonunun yüzde yüz geri kazanılması ile sonuçlanmaz. Amaç olabilecek maksimum derecede sosyal, bilişsel, psikolojik iyileşmeyi sağlamak ve hastanın günlük hayatını daha işlevsel ve bağımsız idame ettirebilmesine yardımcı olmaktır.

Nörolojik veya psikiyatrik bir hastalık sebebi ile günlük hayat işlevselliğinizin etkilendiğini düşünüyorsanız; dikkat eksikliği, unutkanlık, sosyal işlevler gibi konularda problemler yaşıyorsanız ve süreç hakkında daha ayrıntılı bilgi almak istiyorsanız iletişim bölümünden bana ulaşabilirsiniz.